دانلود مقاله کارشناسی ارشد رشته حقوق

قاعده نفی غرر در قرارداد بیع از نگاه امام خمینی

 
 
چکیده
از جمله قواعدی که در استنباط احکام معاملات و ابزارهای مالی مورد استناد قرار می گیرد قاعده فقهی، «نفی بیع غرری» به صورت خاص، یا «نفی غرر» به شکل عام است. مستند این قاعده، حدیث معروف نبوی صلی الله علیه و آله است که در آن آمده است: «نهی النبی عن بیع الغرر»، و مشهور فقیهان شیعه و اهل سنّت به این حدیث عمل، و در موارد ذیل از آن استفاده کرده اند.
 
1. اشتراط قدرت بر تحویل عوضین معامله؛
2. اشتراط علم بر مقدار و کیفیّت عوضین؛
3. اشتراط علم بر امور مربوط به معامله چون زمان تحویل، زمان خیار و ... .
 
در این مقاله با بررسی سند و دلالت حدیث نبوی صلی الله علیه و آله و قاعده نفی غرر، فتاوای مشهور در مسائل سه گانه پیشین نقد و بررسی، و نشان داده می شود که گر چه حدیث و قاعده از حیث سند قابل اعتماد است، از جهت دلالت و فتاوای مشهور می توان در آن ها مناقشه کرد.
 
 
کلمات کلیدی:

نفی غرر

نفی بیع غرری

قاعده نفی غرر

قاعده نفی غرر در معاملات

 
 
 
مقّدمه
از جمله قواعدی که فقیهان در بررسی معاملات به ویژه معاملات جدید و ابزارهای مالی معاصر به آن توجّه می کنند، قاعده فقهی «نفی غرر» به صورت مطلق یا «نفی بیع غرری» به صورت خاص است. بررسی سند و دلالت این قاعده فقهی و بیان حدود و گستره آن، راهنمای مناسبی برای استنباط احکام معاملات است و توجّه به آن برای عموم محقّقان اقتصاد اسلامی به ویژه کسانی که در طرّاحی معاملات جدید و ابزارهای مالی نو برای بازار پول و سرمایه، کار می کنند ضرورت دارد.
 
در این مقاله، بحث را در باب بیع (خرید و فروش) متمرکز کرده ایم؛ پس مقاله درباره قاعده نفی غرر در قرارداد بیع و با محوریّت دیدگاه امام خمینی خواهد بود و در آن، از سه جهت (سند قاعده، معنای قاعده و برخی تطبیقات و مصادیق قاعده) بحث خواهیم کرد
 
 
 
فهرست مطالب
چکیده 1
مقّدمه 2

1. سند قاعده نفی غرر 3

محقّق نائینی می گوید: 5

2. معنای قاعده نفی غرر 5

2/1. معنای نهی در حدیث نبوی 6

نقد دیدگاه امام خمینی و محقّق نائینی 6

محقّق ایروانی نیز گفته است: 8

23. نوع اضافه «بیع الغرر» 8

3. تطبیقات و مصادیق قاعده نفی غرر 10

31. اشتراط قدرت بر تسلیم عوضین معامله 10

32. اشتراط علم تفصیلی به عوضین 11

33. اشتراط علم به شرایط معامله 12

خلاصه و نتایج 13
پی نوشت ها: 14