آثار سیاستهای منطقه‌ای روسیه بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

چكیده:
فروپاشی شوروی روابط منطقه‌‌ای و بین‌المللی را وارد مرحله تازه‌ای كرد و موقعیت، نقش‌، اعتبار، جایگاه و سیاست خارجی بسیاری از كشورها را دستخوش دگرگونی نمود. به دنبال فروپاشی شوروی وتشكیل فدراسیون روسیه، محیط امنیتی و شرایط ژئوپلیتیكی ایران نیز تحت تاثیر قرار گرفت. باعنایت به اهمیت این تحولات، بازشناسی سیاست‌های منطقه‌ای روسیه و تاثیر آن بر امنیت ملی ایران در مقاله حاضر موردتوجه قرار گرفته است. بر این اساس، ابتدا آثار فروپاشی شوروی بر منطقه‌ آسیای مركزی و قفقاز برشمرده شده و سپس سیاست‌های منطقه‌ای روسیه زیر دو عنوان امنیت‌زا (هم‌سو با منافع و امنیت ملی ایران) و امنیت زدا (در تعارض با منافع ملی ایران) بررسی گردیده است.
 
 
کلمات کلیدی:

علوم سیاسی

جایگاه و سیاست خارجی

سیاستهای منطقه‌ای روسیه

امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

 
 
مقدمه
فروپاشی شوروی در سال 1991 میلادی پایان دوره‌ای حساس و مهم از تاریخ جهان و روابط بین‌الملل بود كه تحت عنوان دوران جنگ سرد و یا دوران دوقطبی‌ خوانده می‌شد. در عین حال این تحول سرآغاز برهه‌ای دیگر محسوب می‌گردد كه دارای پیچیدگی و ابهامات زیادی است، از این رو روابط حال و آتی كشورها را در بوته‌ای از  ابهام قرار داده است. در این تحول ساختار سیاسی، نظامی و اقتصادی جهان دچار دگرگونی گردید و تولد جهانی نو را با نظمی جدید زمینه‌ساز شد. پی‌امد دیگر این تحول، تغییر ودگرگونی كم و بیش در جایگاه، موقعیت، نقش و قدرت ملی كشورهای جهان بود. 
 
پی‌امد جابه‌جایی، دگرگونی و تغییر در جایگاه و نقش كشورها و بالتبع تغییر و تحول در سیاست‌ها و اهداف و منافع ملی، تحول در محیط امنیتی كشورها، روابط هر كشور با كشور دیگر، نوع نگاه هر كشور به منطقه‌ای از جهان و یا تحول در نگرشهای جهانی بوده است. تقریبا هیچ كشوری از این قاعده مستثنی نیست؛ زیرا اصولا همه كشورهای جهان به دو گروه عمده كشورهای اثرپذیر و یا اثرگذار در سلسله مراتب تحولات و تغییرات قابل تقسیم‌اند. بنابراین، پایان دوران جنگ سرد و آغاز این تحول ژرف و عمیق در جهان و صحنه روابط بین‌الملل سرآغاز تغییر در  جایگاه‌ها و موقعیت‌ها و بالتبع نقطه آغازین نگرش‌های جدید كشورها به محیط امنیتی خود، سیاست خارجی خود و بالاخره بازنگری روابط كشورها با منطقه و جهان است.مسئله مهم آنكه نقطه شروع این تحول بزرگ كشور اتحاد شوروی سابق و همسایه بزرگ و قدرتمند ایران بوده است كه اینك فدراسیون روسیه خوانده می‌شود.
 
 
 
 
فهرست مطالب
آثار سیاستهای منطقه‌ای روسیه بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران 1
چكیده 2
مقدمه 3
وضعیت كنونی روسیه 4

آثار فروپاشی شوری در آسیای مركزی و قفقاز 7

1. پیدایش واحد‌های ناپایدار سیاسی در منطقه 7
بحران‌های مرزی و اختلافات سرزمینی در آسیای مركزی و قفقاز 9
ابهام در ساختار سیاسی 11
تعارضات قومی 12
بحران سیاسی و اجتماعی 13
پیدایش جوامعی با اقتصادهای ضعیف 14

اهداف و سیاست‌های روسیه در خزر 16

فروپاشی اتحاد شوروی وتشكیل فدراسیون روسیه 20
تضاد منافع روسیه و تركیه 23
برخورد منافع روسیه واسراییل 24

جهت‌گیریهای مشترك تركیه و اسراییل در آسیای مركزی و قفقاز 25

نقش روسیه در كنترل منازعات منطقه‌آی و بحران‌های قومی 27

سیاست‌های امنیت‌زدای روسیه 29

بنیادگرایی اسلامی به عنوان یك تهدید 29
نگرش سطه طلب روسیه به منطقه 31
سیاست‌های معبری 31
نگاه ابزاری روسیه به ایران 32
نگرش تردیدآمیز مسكو به تهران 34

سیاست‌های روسیه در خزر 35

انعطاف در برابر گسترش حضور و نفوذ آمریكا و غرب در منطقه آسیای مركزی و قفقاز 37
نتیجه‌گیری 39